Jonge piloot komt de lucht niet in

Gepubliceerd in Trouw, november 2011.

Kirsten Fekkes leende ruim anderhalve ton voor een pilotenopleiding. Nu werkt zij als administratief medewerker. Door de crisis is er geen werk voor piloten.

Ze woont net weer twee maanden op zichzelf, vertelt afgestudeerd piloot Kirsten Fekkes (25). Ze is opgelucht, want het voelde niet ‘gezond’ op haar 25ste weer bij haar ouders in Assen te zitten. Maar het kon niet anders, zegt ze. “Ik heb 154.000 euro schuld. Alles wat ik verdien gaat naar de bank. Dat is heel frustrerend.”

Toen Fekkes in 2008 begon met haar opleiding aan de Nationale Luchtvaart School was er nog genoeg werk bij de luchtvaartmaatschappijen. Ook de bank verstrekte moeiteloos leningen aan piloten in opleiding: ruim een ton plus nog de kosten om van te leven. Met de kredietcrisis werd alles anders. Toch worden de leningen nog steeds verstrekt, en studeren er iedere maand en overal in het land nieuwe piloten af.

Fekkes: “Ik was 23 toen ik klaar was met mijn pilotenopleiding, dan wil je nog leven en leuke dingen doen. Maar er was geen werk, en ik moest na een aantal maanden meteen beginnen met het betalen van de rente over mijn schuld.” Tot voor kort betaalde Fekkes iedere maand duizend euro rente aan de bank, inmiddels is haar rente herzien en betaalt ze zevenhonderd euro. “Ik houd nu wat geld over, daardoor kan ik in ieder geval op mezelf wonen.”

Vijf dagen in de week werkt ze als administratief medewerker bij een bedrijf dat ouderwetse lp’s produceert. Fekkes is blij dat ze een baan heeft, maar het enige dat ze echt wil is aan het werk als piloot.

Sinds ze zich kan herinneren wil ze vliegen. “Als ik vroeger uit een raam keek en een vliegtuig zag al was hij ver in de lucht begon ik al te roepen ‘pap, mam kijk’.” Dat gevoel is gebleven: “Ik houd van lucht en wolken; het gevoel vogelvrij te zijn. Als ik alleen de motor van een vliegtuig hoor, krijg ik al kippenvel. Het is gewoon heerlijk.” Ze is haar droom achterna gegaan, en daar heeft ze geen spijt van, zegt ze ferm. “Ik zou het zo nog een keer doen, anders zou ik me mijn hele leven blijven afvragen hoe het was geweest.”

Met Fekkes zijn er op dit moment zeker achthonderd andere afgestudeerde piloten die niet aan de slag kunnen. Ze werken als vakkenvuller, in een callcenter of als koerier. Met hun verdiende geld betalen ze iedere maand de rente; aan het aflossen van hun schuld zijn ze nog niet eens begonnen. Daarbij solliciteren ze op alle mogelijke vacatures in de luchtvaart, ook als ze daarvoor naar Oostenrijk moeten reizen, of naar Azië. Om hun vaardigheden bij te houden nemen ze lessen in een simulator, of huren ze een eenmotorige Cessna. Kosten: 165 euro per uur.

Het bijhouden van haar vaardigheden is voor Fekkes heel belangrijk. Mocht er een vacature vrijkomen dan moet ze kunnen laten zien dat ze ervaren en gemotiveerd is. Iedere maand oefent ze in een simulator, ze houdt nauwgezet haar theorie bij en sport iedere dag om in goede conditie te blijven. Ook probeert ze regelmatig een vliegtuigje te huren. “Het kost allemaal extra geld. Ik heb het geluk dat mijn ouders me ondersteunen. Ook zeg ik tegen iedereen: ‘Als je een keer wilt vliegen; ik vlieg je wel, als jij het vliegtuigje huurt’.”

De meeste vliegopleidingen in Nederland bieden hun studenten geen nazorg. De afgestudeerde piloten moet op eigen kosten hun vaardigheden bijhouden. De KLM Flight Academy vormt een uitzondering. Die biedt studenten via een garantiefonds de mogelijkheid hun rentekosten over te nemen. Maar de meeste vliegopleidingen kunnen dat niet opbrengen. Studenten van die opleidingen zitten in hetzelfde schuitje als Kirsten Fekkes. Toen zij nog studeerde startte om de maand een nieuwe klas van 24 studenten aan de Nationale Luchtvaart School. Van haar klas hebben maar een paar piloten een baan.

Het is eigenlijk een uitzichtloze situatie, geeft Fekkes toe, maar ze weigert haar schouders te laten hangen. Vliegen zal ze hoe dan ook, en zielig is ze zeker niet. Ze begint te stralen als ze vertelt over haar tijd in Amerika waar ze leerde vliegen op ‘instrumenten’. Met haar instructeur vloog ze in het holst van de nacht over de Grand Canyon naar Las Vegas. “Daar reden we even up en down de Strip, langs alle casino’s, en weer terug naar het vliegveld. Heerlijk was dat, ik zou zo terug willen.”

Haar gezicht betrekt als ze over haar huidige situatie spreekt. Om kans te maken bij een luchtvaartmaatschappij moet ze meer vlieguren maken dan ze nu heeft. En dat kost geld. Ze schreef vijftig brieven, en ze kreeg twee kansen, vertelt ze. Een bij een Duitse maatschappij, en drie weken geleden in Wenen. Ze nam vrij van haar werk bereidde zich zo goed mogelijk voor en ze ging ervoor. Net als veel anderen haalde ze het niet. Daar komt bij: mocht een vliegmaatschappij haar aannemen, dan moet ze eerst een typerating bevoegdheid om te vliegen in bijvoorbeeld een Boeing 737 halen. Hiervoor moet ze in training. Kosten: 30.000 euro.

Fekkes: “Je komt iedere dag thuis, maar hebt niet gedaan wat je eigenlijk wil. Daar bovenop komt nog eens mijn financiële situatie. Het is net of er tien mensen aan elke arm hangen en je naar beneden trekken. Uiteindelijk wil ik gewoon vliegen.”

Ze leeft van dag tot dag, of beter gezegd: van weekend tot weekend, lacht ze. Afgelopen week was haar moeder op bezoek, ze hebben gewinkeld, en ze heeft gevlogen. Op het vliegveld van Lelystad huurden ze een vliegtuigje. “Mijn moeder heeft me wel gesponsord hoor. We zijn naar Amsterdam gevlogen, daar zagen we de Dam en het station, alles was helemaal wit, zo mooi. Dan geniet ik echt.”