Waarom neemt de bruid de benen?

Dit artikel verscheen in dagblad Trouw, 26 januari 2015.

Om zijn liefdesverdriet te bestrijden filmde Kris Kristinsson vrouwen die, in vol ornaat, wegrennen van hun eigen bruiloft. Van Calcutta tot Kyoto, van Mozambique tot IJsland. Dit weekeinde ging zijn film ‘Hearts know * the runaway brides’ in première tijdens het Internationaal Film Festival Rotterdam.

Bij een trouwerij in de Japanse stad Kyoto viel filmmaker Kris Kristinsson (45) als een blok voor de zus van de bruid. En zij voor hem. Terug in Nederland kocht Kristinsson tickets voor een vakantie met zijn kersverse geliefde in Marokko. Zij maakte het alleen vlak voor vertrek – door de telefoon – uit. Hij was ontroostbaar. “Wat is het dat ik steeds maar niet begrijp aan vrouwen? Dat vroeg ik mij af.”

Toen hij in een café in Amsterdam in gesprek raakte met een Nederlandse actrice, besloot hij dat hij iets moest doen met zijn verdriet. Kristinsson had de tickets nog, en voor hij het wist zat hij met de actrice in het vliegtuig naar Marokko. Ze zouden een film maken, en het moest gaan over een bruid die wegrende van haar eigen huwelijk. Het was Kristinssons – hij is autodidact – tweede film. Van oorsprong is hij Japanoloog en vertaler, sinds 2004 richt hij zich op het maken van films.

“De verhaallijn van de bruid was natuurlijk direct geïnspireerd op het feit dat ik was verlaten.” Waarom de vrouw was weggerend, daar had Kristinsson alleen niet meteen een antwoord op. Hij besloot op een gegeven moment de hulp in te schakelen van de lokale bevolking. “De vraag opende allerlei deuren”, vertelt Kristinsson.

De een suggereerde dat de man erachter was gekomen dat de vrouw geen kinderen kon krijgen. De ander dacht dat de man teleurgesteld was in het uiterlijk van de vrouw. Hij zag haar op de huwelijksdag tenslotte voor het eerst. En een vrouw verklaarde dat de aanstaande bruid waarschijnlijk stiekem een relatie had met een ander. Aan hem had ze haar maagdelijkheid verloren. Om te voorkomen dat ze haar familie te schande zou maken, neemt ze de benen. “Ik vond het heel bijzonder om te zien dat bijna iedereen een gepassioneerd betoog kon houden bij zo’n – ogenschijnlijk – onschuldige vraag. Ik kreeg zo makkelijk inzicht in de Marokkaanse cultuur, en ik vroeg mij gelijk af: zou dit in andere landen ook zo werken?”

De afgelopen vijf jaar reisde Kristinsson de wereld over om zijn film te voltooien. Hij bezocht vier continenten. In totaal vroeg hij negentien vrouwen of zij de rol van bruid wilden vertolken. Ze kregen van hem de opdracht om voor zijn camera, in bruidsjurk, weg te rennen. Door een metrostation, een medina, door sloppenwijken of een verlaten berglandschap. Op de achtergrond klinken liefdesliedjes die typerend zijn voor het land. Iedere keer wordt de lokale bevolking gevraagd naar het waarom van haar vlucht.

De film biedt de kijker een collage aan verhalen. Zo vertelt een Zuid-Afrikaanse dat zij denkt dat de bruid de benen neemt vanwege druk van haar ouders. Zij hadden ontdekt dat de grootmoeder van de bruidegom zwart was. En ze dwongen vervolgens hun dochter om het huwelijk om die reden af te blazen. In Ethiopië hoor je het verhaal van een vrouw die wegrent omdat ze de avond ervoor – tijdens het halen van water – is verkracht door een groep mannen. In Nederland verklaart de cabaretier Hans Dorrestijn nuchter dat de wegrennende bruid vast niet helemaal wijs geworden is, en dat ze eigenlijk aan de kalmeringstabletten moet.
“Mensen vertelden – zonder dat ze het meteen doorhadden – verhalen uit hun directe, persoonlijke leven. In ontwikkelingslanden waren die verhalen vaak vele malen erger dan wat mij was overkomen met de Japanse. Dat werkte enorm relativerend. Het maken van deze film was daardoor de perfecte therapie: mijn eigen liefdesverdriet bleek volstrekt nietig.”

Gedurende zijn reizen ontdekte hij dat je de wereld, grofweg, kunt onderverdelen in twee delen: daar waar een vrouw zelf bepaalt met wie ze trouwt, en de delen waar de familie dat bepaalt. “In landen als Engeland, Spanje en Duitsland werd een beetje lacherig gedaan over een wegrennende bruid. Terwijl je in landen als India en Ethiopië hele serieuze, en soms ongelofelijke, antwoorden krijgt.”

Hij noemt het verhaal van de vrouw uit Calcutta. Zij vertelde hem – met een ernstig gezicht – dat een astroloog in de sterren had gezien dat de eerste man van de vrouw zou sterven. De familie van de vrouw had haar daarom als kind al uitgehuwelijkt aan een boom. Toen de vrouw later alsnog werd uitgehuwelijkt aan een man, kon de vrouw het niet over haar hart verkrijgen om haar boom te verlaten. Ze rende daarom hard weg. “Als je zo’n verhaal hoort, sta je wel even met je mond vol tanden”, zegt Kristinsson lachend.

De filmmaker werkte zonder een vastomlijnd plan, hij financierde het project – net als zijn eerste film – grotendeels zelf. Er was geen crew, alleen hijzelf. En onderweg overnachtte hij bij vrienden. Veel acteurs werkten daarnaast zonder vergoeding mee aan zijn project. In ieder land ging hij onvermoeibaar op zoek naar een geschikte bruid en een traditionele bruidsjurk. Hij bleef geboeid door de culturen die hij bezocht en verrast door de reacties van de bevolking. Op de achtergrond bleef zijn eigen zoektocht naar zijn droomvrouw spelen.
“Een vriend zei een keer tegen mij: ‘Dit is wel de meest gecompliceerde versiertruc die ik ooit heb gezien.’ Ergens had hij wel een punt, maar de nadruk lag wel echt op mijn nieuwsgierigheid en mijn liefde om de wereld over te reizen.” Toch vond hij twee jaar geleden zijn droomvrouw. En wel in Deventer. “Ze woont vrijwel om de hoek bij waar ik ben opgegroeid. Ik ken haar nog van de lagere school, zoiets geloof je bijna niet: terwijl ik de wereld over reisde, lag de ‘schat’ al die tijd in mijn eigen achtertuin.”